Image by kroshka__nastya on Freepik
Psihologija i dalje najpopularnija, pada broj prijavljenih na IT smerovima
Analiza sajta za karijerni razvoj mladih Startuj Infostud o upisu na univerzitete u Srbiji pokazuje kompleksnu sliku visokoškolskog obrazovanja. Iako je interesovanje za određene studijske programe rekordno, ukupan broj prijavljenih studenata beleži pad u odnosu na prethodne godine. Ove godine, 32.816 srednjoškolaca konkurisalo je za 33.583 mesta, dok je prošle godine bilo 35.038 prijavljenih na 33.739 mesta. Ovaj pad od preko 2.000 kandidata može se pripisati većem broju studenata koji biraju akademije, visoke škole, privatne fakultete ili odlaze iz zemlje.
Psihologija je najpopularniji studijski program, sa četiri prijavljena kandidata na jedno mesto, što ukazuje na veliko interesovanje mladih za ovu oblast. Na stomatologiji je zabeleženo tri kandidata po mestu, dok su arhitektura, grafički dizajn, medicina, farmacija i odnosi sa javnošću (PR) takođe veoma traženi. IT programi, iako i dalje među najpopularnijima sa 5.710 prijava, beleže pad interesovanja u odnosu na prethodne godine. Prošle godine je bilo 6.997 prijava, a ove godine taj broj je smanjen za skoro 1.300 kandidata. Fakultet organizacionih nauka (FON) u Beogradu ima 250 prijava manje nego lane, dok na smeru Softversko inženjerstvo i informacione tehnologije na FTN-u u Novom Sadu ima 60 prijava manje. I na Elektronskom fakultetu u Nišu je 140 kandidata manje nego prošle godine. Poređenja radi, prošle godine, na IT smerovima bilo je 1,6 prijava na jedno mesto, dok se ove godine za mesto na IT smeru borilo 1,3 srednjoškolca.
Ekonomski fakultet u Beogradu postavio je rekord sa 1.657 prijava na 990 mesta, dok pravo i ekonomija beleže ukupno po 2.500 i 3.200 prijava, što ukazuje na rastuće interesovanje u odnosu na prošlu godinu. Pored IT-ja, veće interesovanje je zabeleženo za Građevinski fakultet (i u Beogradu i Nišu), mašinsko inženjerstvo, Fakultet političkih nauka (FPN), inženjerski menadžment, umetničke fakultete, veterinu, turizam, logopediju i pedagogiju. Za prirodne nauke, posebno profesorske smerove i dalje vlada nisko interesovanje, izuzev Matematičkog i Hemijskog fakulteta u Beogradu koji imaju više kandidata od proseka.
Podaci Republičkog zavoda za statistiku pokazuju da je 2022. godine bio najveći upis na sve visokoškolske ustanove u poslednjih nekoliko godina sa 49.387 studenata. Prošle godine taj broj se smanjio na 47.946, a očekuje se dalji pad ove godine prema preliminarnim podacima sa državnih fakulteta.
Fluktuacija broja učenika koji završavaju srednju školu postala je očigledna kada se pogledaju statistički podaci od 2018. do 2023. godine. U 2018. godini broj svršenih maturanata iznosio je 57.478, dok je naredne godine porastao na 60.978. Taj trend rasta nastavio se i 2020. godine sa 61.414 učenika, potom 2021. godine sa 61.951 i 2022. godine sa njih 62.503 . Međutim, 2023. godine broj srednjoškolaca koji su maturirali naglo je pao na 59.128.
Pored toga, tokom školske 2023./2024. godine, zabeležen je značajan pad broja upisanih učenika u srednjim školama. U 2022. godini bilo ih je upisano 232.534 , dok je 2023. godine taj broj pao na 225.423, što predstavlja smanjenje od oko 7.000 učenika. Ovi podaci ukazuju na promene u obrazovnom sistemu koje mogu biti rezultat različitih faktora poput demografskih promena, migracija ili promena u obrazovnim politikama.
Sve navedene podatke možemo posmatrati kao pokazatelje promene u percepciji budućih karijera među mladima. Psihologija, kao oblast koja se bavi mentalnim zdravljem i međuljudskim odnosima, postaje sve privlačnija, dok se interesovanje za tehničke nauke smanjuje uprkos njihovom visokom potencijalu za zapošljavanje.
Takođe, smanjenje ukupnog broja prijava na univerzitete može signalizirati smanjenje broja populacije ili povećanje broja onih koji biraju alternativne puteve obrazovanja, poput privatnih fakulteta ili visokih škola. Ovi trendovi otvaraju pitanja o dugoročnim efektima na domaću ekonomiju i društvo, kao i o tome kako obrazovni sistem može odgovoriti na nove izazove i prilike.